Motto: „Here’s something to think about: How come you never see a headline like 'Psychic Wins Lottery’?” [Jay Leno]
W mediach roi się od sprzecznych tytułów. W ciągu dwóch tygodni można było w działach gospodarczych przeczytać „Polska mniej niż inni ucierpi na kryzysie” i „Polskę, Czechy i Węgry czeka zapaść”.
I co z tego wynika dla przeciętnego zjadacza chleba?
Po pierwsze zauważyć trzeba, że obydwie publikacje są opiniami. Prawdopodobnie opiniami ludzi, którzy są uważani za ekspertów, bo inaczej nikt nie wybrałby ich do publikowania. Natomiast status eksperta gwarantuje jaką taką czytalność.
Teraz warto się zastanowić dlaczego ci eksperci, zamiast w tajemnicy przed innymi korzystać z wiedzy (czy chociażby własnego silnego przekonania) co się stanie i bogacić się do niebotycznych poziomów biorą wierszówkę?
Gdybym ja wiedział skąd wziął się kryzys, jak długo potrwa, kogo dotknie bardziej lub mniej itd. itp., to robiłbym na tym gigantyczny biznes, a nie mądrzył się w gazetach.
Wszelkie analizy ekonomiczne aspirujące do trafnego określenia przyszłości to bajanie. Ktoś „uczony w piśmie” mógłby zarzucić mi spłycanie i trywializm godny laika, gardłować, że przecież istnieją „solidne podstawy” itd. ale dopóki będzie to „zwykły” profesor ekonomii lub doświadczony finansista, a nie multimilioner, który zbudował swoją fortunę na tym, że wiedział zawczasu, to mam jedną odpowiedź: „po owocach ich poznacie”. Gdyby którykolwiek z ekonomistów potrafił przewidzieć trafnie przyszłość to korzystałby z tego, a nie prowadził jałowe polemiki lub wymądrzał się na prawo i lewo.
Oczywiście niektórzy analitycy trafiają częściej, ale to intuicja, a nie konkretna i stuprocentowa wiedza, a czasami zwykły rachunek prawdopodobieństwa i statystyka.
Sytuacja ekonomiczna jest trochę jak pogoda – zależna od olbrzymiej liczby czynników. Przewidywanie jej na dłuższą metę zawsze obarczone jest błędem, który rośnie wraz z wydłużaniem się perspektywy – i to zdaje się rośnie nie liniowo, ale znacznie szybciej.
Można więc wybrać dowolny, w miarę nieradykalny, scenariusz spośród przedstawianych w kontekście obecnego kryzysu, a szanse jego sprawdzenia się będą podobne. A jeżeli wybierze się któryś z radykalnych, to szanse jego sprawdzenia się też będą niezerowe, tylko mniejsze :-)
Człowiek od zawsze próbował przewidzieć przyszłość – a to przez wróżenie, a to przez przekupienie bóstw (czasami na gruncie moralnym, tzn. przebłaganie lub modły, czasami na gruncie materialnym, czyli ofiarę). Żyjemy w epoce kiedy metody przewidywania są bardziej naukowe niż metafizyczne, jednak osiągane efekty podobne. Przyznają to największe autorytety ekonomiczne – długoterminowa skuteczność przewidywania tego co zdarzy się w świecie gospodarki i ekonomii na poziomie powyżej 50% to wyjątek.
Konkludując – choose your style:
- aeromancja – wróżenie ze stanu powietrza, chmur, komet
- aksynomancja – wróżenie z siekiery lub topora
- alektriomancja – wróżenie przy pomocy koguta lub innego drobiu
- aleuromancja – wróżenie za pomocą ciasta
- alfitomancja – wróżenie z mąki lub otrąb
- alomancja – wróżenie za pomocą soli
- antinopomancja – wróżenie z wnętrzności kobiet i mężczyzn
- arytomacja – wróżenie z liczb
- astragalomancja – wróżenie za pomocą rzutu kości, kamyków lub kawałków drewna
- botonomancja – wróżenie z ziół
- ceromancja – wróżenie z wosku
- chartomancja – wróżenie z pisania na kawałku papieru
- chiromancja – wróżenie z ręki
- daktylomancja – wróżenie z pierścieni
- demonomancja – wróżenie z natchnienia demona / diabła / złego ducha
- gastromancja – wróżenie z odgłosów wydobywających sie z brzucha
- geomancja – wróżenie z rozrzucanych kamieni, żwiru, patyczków, klejnotów itp.
- gyromancja – wróżenie z kół i okręgów
- hieromancja – wróżenie z chodu i trzewi zwierzęcia przeznaczonego na ofiarę
- hydromancja – wróżenie z wody
- ichtiomancja – wróżenie z wnętrzności ryb
- idolomancja – wróżenie z figurek, wizerunków i posągów
- kapnomancja – wróżenie z dymu
- kartomancja – wróżenie z kart, w tym karty tarota
- katokstromancja – wróżenie z luster
- kattabomancja – wróżenie z naczyń mosiężnych
- kefalomancja – wróżenie z gotowania oślej głowy
- keromancja – wróżenie z lanego wosku
- kleromancja – wróżenie za pomocą kości
- kritomancja – wróżenie z ziaren zboża
- krystalomancja – wróżenie z kryształów, luster lub kryształowej kuli
- lampadomancja – wróżenie ze świec i lamp
- lekanomancja – wróżenie ze zbiornika z wodą
- litomacja – wróżenie z kamieni
- liwanomancja – wróżenie z kadzidła
- logarytmancja – wróżenie za pomocą logarytmów
- macharomancja – wróżenie z noży i mieczy
- numerologia – wróżenie oparte na symbolice cyfr
- Oinomancja – wróżenie z wina
- oinomancja – wróżenie ze strużki rozlewanego wina
- omfalomancja – wróżenie z pępka
- onimorancja – wróżenie ze snów
- onomatomancja – wróżenie z imion
- onychomancja – wróżenie z paznokci
- ornitomancja – wróżenie z lotu ptaków
- piromancja – wróżenie z ognia
- podomancja – wróżenie ze stóp
- psychomancja – wróżenie z charakteru człowieka
- roadomancja – wróżenie z gwiazd
- sciomancja – wróżenie z cieni
- skapulimancja – wróżenie z pęknięć na powierzchni wypalonej kości
- spatalamancja – wróżenie ze skóry, kości i odchodów
- stareomancja – przepowiadanie przyszłości z żywiołów
- sternomancja – wróżenie z brzucha
- sykomancja – wróżenie z liści figowca
- tasenografia – wróżenie z fusów
- teomancja – przepowiadanie przyszłości z objawienia Ducha Świętego
- teriomancja – wróżenie z dzikich zwierząt
- tuframancja – wróżenie z popiołów
- tyromancja – wróżenie ze sposobu, w jaki ścina się ser